SETIAP kali hal tenaga nuklear dibangkitkan, yang terlintas di fikiran ialah kebimbangan berulangnya malapetaka nuklear di Chernobyl dan Three Mile Island.

Namun adakah kebimbangan ini rasional? Dari sudut kemajuan , teknologi bertambah maju seiring perubahan zaman. Dan manusia pula belajar melalui kesilapan terutamanya jika ia melibatkan tenaga nuklear. Pada masa yang sama, tiada ruang untuk sebarang kesilapan dalam menguruskan tenaga nuklear kerana risikonya terlalu tinggi.

Perdana Menteri Datuk Seri Najib Tun Razak memberi lampu hijau kepada Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau and Air untuk merealisasikan matlamat Malaysia menggunakan tenaga nuklear menjelang 2021. Menterinya Datuk Seri Peter Chin Fah Kui menyokong pelaksanaan itu dengan mengatakan itulah satu-satunya pilihan yang tepat memandangkan keperluan tenaga negara yang makin meningkat. Tambahan pula, katanya, penggantungan Malaysia terhadap tenaga gas, arang dan hidro adalah "tidak sihat ".

ADAKAH KITA BERSEDIA?

Bernama menemu bual Setiausaha Agung Persatuan Pengguna Air dan Tenaga Malaysia (WECAM), S. Piarapakaran untuk bertanyakan persoalan apakah yang harus dijawab Malaysia sebelum bertukar kepada tenaga nuklear.

Menurut Piarapakaran, pelbagai aspek perlu ditelaah bagi mengukur kesediaan Malaysia dalam menggunakan tenaga nuklear.

"Kita perlu tahu berapa ramai pakar dari Malaysia yang telah bekerja dalam bidang ini dengan pengalaman sebenar."

Memang benar Malaysia mempunyai sebuah loji nuklear yang beroperasi pada skala amat kecil dengan mengeluarkan tenaga 1 MegaWatt (MW).

Namun begitu, ia tidak serupa seperti mengendalikan loji 200 MW atau 1000 MW yang memerlukan pengalaman berbeza sama sekali, terutama daripada segi keselamatan dan pencegahan kebocoran.

"Kita juga perlu sedar, sungguhpun kerajaan pernah cuba memperkenalkan tenaga nuklear pada 1970an keputusan itu ditarik balik selepas penemuan beberapa lapangan minyak di Malaysia."

Piarapakaran berkata satu aspek yang perlu diberi perhatian serius ialah Malaysia tidak mempunyai sumber tenaga kerja tempatan yang berkepakaran tinggi dalam mengawal dan menyelenggara sumber tenaga nuklear.

"Meminjam pakar dari luar negara bagi tujuan ini pula tidak dapat dipertimbangkan kerana risiko daripada aspek "keselamatan tenaga" (energy security)," kata Piarapakaran.

"Selain itu, katanya, satu laporan Penilaian Impak Terperinci Alam Sekitar (DEIA) perlu dilaksanakan sebelum sebarang keputusan dibuat. Mana-mana negara berupaya membina loji tenaga nuklear, tetapi mengurus dan menyelenggaranya merupakan tanggungjawab yang besar sekali," katanya.

Malaysia pula belum lagi mengkaji dan mengeluarkan undang-undang berkaitan tenaga nuklear.

"Jadi ini pasti akan mengambil masa, kita tidak boleh beralih kepada tenaga nuklear begitu sahaja," katanya.

Penyokong idea penggunaan tenaga nuklear mungkin bersemangat mengatakan salah satu kebaikan tenaga nuklear ialah ia merupakan sumber tenaga "hijau". Ini adalah kerana di skala global, tenaga nuklear berupaya mengurangkan pelepasan gas karbon dioksida sebanyak 2.5 bilion tan setahun berbanding penggunaan bahan api fosil sekarang ini.

Namun, kata Piarapakaran, rakyat Malaysia harus faham bahawa tanggapan ini sebenarnya salah. Tenaga nuklear merupakan tenaga berkonsepkan teknologi rendah-karbon, bukan teknologi hijau.

"Ia masih mengakibatkan impak besar kepada alam sekitar melalui sisa yang dihasilkan."

APAKAH RISIKONYA?

Soalan yang pasti menghantui pemikiran ramai ialah apakah dia bahaya membina loji tenaga nuklear dan risiko yang dibawanya terhadap persekitaran?

Kata Piarapakaran, ada tiga risiko utama yang perlu diteliti, dan yang pertamanya merupakan kebocoran sinar radioaktif.

"Sinaran ini boleh menyebabkan komplikasi kesihatan yang serius , bukan sahaja menerusi pendedahan langsung kepada manusia, tetapi juga secara tidak langsung menerusi air, dan flora dan fauna yang digunakan oleh manusia," katanya.

Namun mereka yang bakal mengalami akibat paling dasyat daripada pendedahan sinaran radioaktif adalah pekerja di reaktor nuklear, kerana risiko pendedahan jarak dekat.

Kebocoran sebegini kadangkala tidak dapat dikesan sehingga berdekad-dekad, seperti yang berlaku di loji nuklear Vermont Yankee di Amerika Syarikat, awal tahun ini.

Risiko kedua mungkin paling banyak bermain di fikiran ramai, iaitu letupan. Ini disebabkan oleh ketidakstabilan dalam reaktor nuklear.

Dan letupan akibat itu akan sentiasa membuatkan kita teringat tragedi Chernobyl, kata Piarapakaran.

"Penelitian kami terhadap kemalangan nuklear menunjukkan kebanyakannya disebabkan oleh faktor kesilapan manusia. Ini memberikan tanggungjawab yang berat kepada pekerja reaktor."

Ini bermaksud pekerja reaktor seharusnya mempunyai kepakaran yang tinggi di samping mahir dan profesional dalam menjalankan tugas, kerana tiada ruang untuk kesilapan. Kebolehan untuk mengawal keadaan juga harus diberi keutamaan.

Oleh kerana insiden nuklear mempunyai kaitan langsung dengan kesilapan manusia, sesebuah negara juga harus memberi perhatian kepada langkah-langkah pencegahan. Jika tidak, kita akan berdepan dengan banyak isu kebocoran sinar radioaktif dan kemalangan nuklear.

Perkara ini bukanlah begitu mudah untuk ditangani. Negara seperti Perancis mengalami lebih 100 kebocoran kecil setahun, walhal negara itu berkepakaran dan berteknologi tinggi dalam mengendalikan tenaga nuklear.

"Kebocoran sebegitu kadangkala menyebabkan penutupan loji rawatan air dan kuarantin selama berminggu-minggu di bandar-bandar kecil," kata Piarapakaran.

Walaupun risiko pertama dan kedua itu jarang berlaku, namun kerajaan serta industri berkaitan perlu melihat langkah pencegahan sebagai satu aspek yang perlu dititikberatkan.

Pengurusan sisa nuklear merupakan risiko ketiga, namun ia tidak kurang serius seperti risiko yang lain.

"Kita hanya perlukan 15 kg sisa nuklear untuk menghasilkan senjata nuklear," kata Piarapakaran.

"Apabila kita menghasilkan satu bahan mentah untuk penghasilan senjata, kita perlu memastikan negara mempunyai tahap keselamatan yang tinggi. Malaysia memerlukan lokasi yang selamat untuk penyimpanan dan pengendalian. Ini bermakna kita perlu tingkatkan tahap keselamatan negara," tambahnya lagi.

KOS YANG TERBABIT?

Mengenai kos, apakah kos yang terbabit dalam membina dan menyenggara loji janakuasa nuklear?

Piarapakaran berkata terdapat tiga kos asas, iaitu kos pembinaan, kos operasi dan kos penyelengaraan bagi mana-mana loji janakuasa.

"Kos pembinaan dan penyenggaraan agak statik berbanding dengan kos operasi. Kos operasi turun naik mengikut keterdapatan bahan mentah dan juga pengurusan sisa buangan," kata beliau.

"Seperti juga bahan api fosil, sumber uranium dan plutonium bagi tenaga nuklear merupakan sumber yang terhad. Mereka juga akan kehausan satu hari nanti."

Tetapi terdapat kos tambahan iaitu dalam menamatkan khidmat (decommissioning) sesebuah loji janakuasa nuklear. Selepas satu tempoh operasi, terdapat bahagian loji nuklear akan menjadi radioaktif.

"Bahagian ini perlu dilupuskan dengan selamat. Di United Kingdom sahaja, kos menamatkan khidmat loji ini semakin melampaui kos anggaran," kata Piarapakaran.

Beliau berkata ini kerana loji janakuasa yang lebih tua menyumbangkan kepada kos penamatan khidmat yang lebih tinggi berbanding dengan loji baru.

"Kos menguruskan bahan buangan nuklear atau 'spent fuel ' masih tinggi. Ini akan meningkat dengan pertambahan sokongan kepada sumber tenaga hijau," kata beliau.

Piarapakaran menambah kata sehinggakan di Jerman, kerajaan berjanji untuk mengurangkan pergantungan kepada nuklear dan meningkatkan penggunaan tenaga solar dan juga mempertingkat kecekapan tenaga merentasi pelbagai sektor.

Ini dapat dilihat daripada langkah yang diambilnya untuk menutup lebih banyak lagi reaktor miliknya dalam tahun-tahun kebelakangan ini, dan pengumumannya untuk menghentikan penggunaan tenaga nuklear menjelang 2020.

"Dalam peralihan seperti ini, kita mungkin tersilap dan terpaksa membayar penalti antarabangsa kerana menggunakan nuklear sebagai bahan api," katanya.

SIAPA YANG AKAN BERTANGGUNGJAWAB?

Ramai yakin bahawa teknologi nuklear telah maju sejak bencana Chernobyl. Sementara hakikat ini mungkin benar, kebocoran radioaktif daripada loji-loji masih berlaku sehingga hari ini.

Piarapakaran bertanya: "Jika kebocoran seperti itu berlaku, siapa yang bertanggungjawab? Mengawal kemusnahan sebenarnya menjangkaui Pelan Tindakbalas Kecemasan (ERP).

"ERP boleh diperoleh dengan mudah seperti Prosedur Kendalian Standard daripada mana-mana buku teks. Tetapi keadaan sebenar tidak boleh ditakrifkan seperti dalam buku teks."

Beliau berharap melalui DEIA dan satu kajian dasar secara mendalam, akan wujud perundangan tegas untuk memastikan tanggungjawab pihak-pihak berkaitan tertera dalam rangka kerja itu.

Apabila ditanya akan alternatif yang sesuai serta praktikal, Piarapakaran berkata langkah kecekapan tenaga boleh dijalankan dengan segera.

Selain ia merupakan alternatif paling murah, ia juga memastikan kesemua tenaga yang dijana digunakan pada tahap optimum.

Beliau berkata WECAM masih menjalankan kajian terhadap tenaga nuklear dan alternatif yang sesuai.

"Sehingga ini, kami belum lagi sampai kepada kesimpulan yang jelas. Kita tidak harus membuat keputusan dengan terburu-buru tanpa kajian menyeluruh.

"Kita perlu merencana gambaran makro dan mengenal pasti semua isu mikro untuk mendapatkan gambaran sebenar. Dengan berbuat begini kita pasti lebih cermat dalam membuat keputusan," katanya.