PEMBERIAN tip selepas makan atau sebarang perkhidmatan bukanlah budaya yang diamalkan oleh setiap rakyat Malaysia, bagaimanapun amalan ini dikatakan popular terutamanya antara 1960-an dan 1970-an.

Budaya memberi tip ini masih diamalkan di beberapa negara besar seperti di Amerika Syarikat dan berlainan pula bagi Malaysia apabila pemberian tip ditukar kepada sistem caj perkhidmatan dalam sektor makanan dan minuman.

Kebanyakan peniaga kedai makan mengaut keuntungan melalui caj perkhidmatan antara pekerja berdasarkan sistem mata.

Tidak dinafikan sistem tersebut dapat digunakan di hotel-hotel mewah, namun tidak bersesuaian digunakan di restoran dan kafe kecil-kecilan.

Oleh yang demikian, kerajaan memutuskan bahawa restoran dan hotel tidak dibenarkan untuk mengenakan caj perkhidmatan kecuali mereka mempunyai perjanjian kolektif antara majikan dan pekerja.

Setiausaha Agung Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK), Datuk Alias Ahmad berkata, semua restoran perlu mempamerkan notis sekiranya mahu mengenakan caj perkhidmatan.

Menurutnya, arahan tersebut dikeluarkan hanya untuk sementara sehingga kerajaan memutuskan kaedah untuk mengawal kutipan caj perkhidmatan.

Selain itu, Setiausaha Agung Gabungan Persatuan-Persatuan Pengguna Malaysia (Fomca), Datuk Paul Selvaraj pula menyokong sepenuhnya dan berpendapat hampir semua kedai makanan dan minuman mengenakan caj perkhidmatan terhadap pelanggan tetapi tidak semestinya ia disalurkan terus kepada pekerja.

Tinjauan dilakukan StarMetro terhadap pengusaha restoran dan kafe serta pengguna berhubung penggunaan sistem pemberian tip sekiranya diperkenalkan berbanding caj perkhidmatan sedia ada.

RESTORAN

Sebuah restoran Cina, Hakka Ring yang terletak di Kota Damansara masih mengenakan caj perkhidmatan terhadap pelanggan dan pemiliknya berharap adanya garis panduan yang lebih jelas dirangka untuk rujukan peniaga.

"Restoran ini telah beroperasi sejak sembilan tahun lalu dan caj perkhidmatan ini khas untuk pekerja bahagian dapur," jelas pemilik restoran, Susan Lee.

Tambahnya, sistem pemberian tip hanya akan memberi manfaat kepada pekerja barisan hadapan seperti pelayan dan pada masa sama ganjaran berdasarkan pengumpulan mata tertinggi akan diberikan kepada pekerja cemerlang.

"Awak boleh tanya sendiri kepada semua pekerja dan mereka akan mengatakan bahawa mereka mendapat bahagian daripada bayaran sistem caj perkhidmatan yang dikenakan.

"Kami akan meneruskan amalan ini kerana saya dapati caj perkhidmatan adalah salah satu langkah insentif, malah dapat mendorong pekerja memberikan perkhidmatan terbaik," katanya.

Selain itu, Lee turut berpendapat sistem pemberian tip tidak akan berjaya kerana masih belum menjadi amalan penduduk tempatan.

"Saya rasa bayaran caj perkhidmatan adalah pilihan yang baik berbanding pemberian tip.

"Saya juga percaya pemberian tip tidak akan berjaya kerana tidak bersesuaian dengan budaya tempatan," kata Lee lagi.

Setiap pekerja restorannya akan menerima RM500 hingga RM600 sebulan sebagai gaji tambahan hasil kutipan caj perkhidmatan tersebut.

Sementara itu, pemilik restoran Jerman di Petaling Jaya, yang enggan namanya disiarkan berkata, caj perkhidmatan akan dimasukkan ke dalam harga pada menu dan rujukan 'caj perkhidmatan' yang tertulis di dalam resit akan dikeluarkan.

Setiap pekerjanya akan bergantung kepada hasil kutipan caj perkhidmatan dan bukannya daripada pemberian tip.

Menurutnya, Cukai Barangan dan Jualan (GST) sedikit sebanyak menjejaskan industri restoran kerana sebahagian besar daripada bahan mentah yang digunakan dinaikkan harga.

Harga bagi bahan mentah seperti sosej yang diimport dan tangki gas meningkat daripada 30 peratus kepada 70 peratus, malahan kerajaan digesa menyiasat tindakan menaikkan harga itu.

"Kami tidak akan mampu bertahan tanpa caj perkhidmatan kerana kebanyakan pengunjung restoran tidak berikan tip.

"Saya beritahu setiap pekerja supaya tidak mengharapkan pemberian tip daripada pelanggan malah memberikan perkhidmatan terbaik dan saya sendiri akan membahagikan hasil kutipan caj perkhidmatan kepada mereka berdasarkan sistem pengumpulan mata," katanya.

Dalam pada itu, pemilik restoran francais rangkaian Indonesia Warung Leko, Wiet Rasjid Gandha pula berkata, restorannya tidak mengenakan caj perkhidmatan kerana mengikut arahan yang dikeluarkan ibu pejabat di Indonesia. Bagaimanapun, GST masih boleh dikenakan.

Restoran tersebut mempunyai kotak khas pemberian tip di kaunter pembayaran dan hanya warga asing seperti pelancong kerap memberikan tip berbanding penduduk tempatan, bagaimanapun jumlah kutipannya juga tidak banyak.

"Penduduk tempatan jarang memberikan tip dan hasil kutipan tip akan dikongsi bersama kesemua pekerja setiap hari," katanya.

Pemilik kedai kopi Hawaii Deaf-In-Business (DIB), Dr Allen Teh memberitahu kedainya tidak mengenakan sebarang caj perkhidmatan sejak perniagaannya bermula.

Disebabkan sifat kompetitif dalam perniagaan, Teh mahu mengurangkan kos untuk setiap pelanggan, malah DIB juga tidak layak untuk mengenakan caj GST.

Bagaimanapun, Teh akan menerima pemberian tip dan ia akan dikongsi bersama pekerja lain.

Tambahnya lagi, dia menyokong idea kerajaan mengenai caj perkhimatan yang dikenakan terhadap perniagaan sedia ada.

"Pelaksanaan sistem caj perkhidmatan baik untuk pekerja, akan tetapi garis panduan dan pemantauan yang lebih jelas penting kerana terdapat beberapa pihak tidak bertanggungjawab yang tidak membayar kepada pekerja," katanya.

Terdapat kotak pemberian tip di restoran tersebut dan dianggarkan sebanyak RM30 kutipan tip diterima setiap bulan.

"Setiap pekerja akan membahagikan hasil kutipan tersebut atau digunakan untuk membaiki barangan restoran yang rosak kerana kecuaian mereka," katanya.

Mengenai persoalan sama ada caj perkhidmatan perlu diketepikan dan digantikan dengan pemberian tip, Teh percaya penduduk tempatan tidak akan memberikan jumlah tip yang lumayan.

"Pemberian tip adalah mengikut kehendak hati dan kerelaan setiap pelanggan.

"Pada pendapat saya, garis panduan yang lebih jelas diperlukan untuk mengenakan caj perkhidmatan," katanya.

Sementara itu, pemilik sebuah kafe di Klang, Coffee Ink memberitahu, mereka gembira kerana tidak mengenakan caj perkhidmatan terhadap pelanggan.

"Setiap pelanggan memasuki kedai kami dan memberi tips mengikut keikhlasan hati mereka," kata Zabedee Chiang, 28.

Kafe tersebut berjaya mengumpul antara RM15 hingga RM18 tip setiap bulan dan akan diagihkan secara sama rata kepada pekerja.

PELANGGAN

Shamsuddin Hassan, 65, berkata pemberian tip suatu ketika dahulu memberi kelebihan apabila menjamu selera di hotel tetapi tidak dipraktikkan di restoran mamak atau kafe.

"Sekitar pertengahan 1960-an hingga 1970-an, kami selalu berikan tip di kawasan Petaling Jaya seperti Hotel Puri Jaya dan restoran A&W.

"Kami biasanya beri tip apabila pelayan kelihatan sedih atau kepada orang-orang yang memberikan kami perkhidmatan yang baik, bagaimanapun, sejak caj perkhidmatan diperkenalkan, kami kurangkan amalan memberi tip," katanya.

Shamsuddin berpendapat bahawa kedua-dua bayaran caj perkhidmatan dan pemberian tip mempunyai kelebihan dan keburukan tersendiri.

Sementara itu, Kelly Tan, 26, lebih menyukai pemberian tip berbanding  caj perkhidmatan kadar tetap dan turut memberikan tip kepada petugas di tandas.

"Saya memberikan tip kepada atendan tandas di kelab-kelab malam kerana mereka bersusah payah membersihkan tandas demi menjamin keperluan pelanggan.

"Saya memberikan tip kepada yang layak sahaja," katanya.

Bagi Christina Chee, 34, yang pernah bekerja di sebuah kedai kopi berkata, pemberian tip akan dikumpulkan dan dibahagikan kepada semua kakitangan pada akhir bulan.

"Saya berpendapat bahawa tip yang diterima harus diberikan kepada pekerja yang memberi layanan baik kepada pelanggan," kata Chee.

Tambahnya lagi, keadaan mungkin berbeza di setiap kedai makanan dan minuman kerana lebih daripada seorang pelayan akan memberi layanan kepada pelanggan.

"Persoalannya akan timbul pada pelanggan yang memberikan tip apabila  tiga pelayan berbeza melayani seorang pelanggan," katanya.

Menurut Gobala Krishnan, pemberian tip akan menjadi pilihan baik kerana ia mengalakkan pembekal perkhidmatan untuk meningkatkan perkhidmatan.

Tambahnya, pekerja restoran mamak biasanya dilihat lebih bekerja keras dan ia boleh memberi motivasi kepada mereka.

"Terdapat restoran yang mengenakan caj perkhidmatan tetapi  perkhidmatan yang ditawarkan teruk.

"Ini biasa berlaku di restoran India apabila pelayan kelihatan letih akibat bekerja terlalu keras dan dalam keadaan ini, pemberian tip  memberi motivasi kepada pekerja," katanya.